Ổi là một loại thực phẩm bổ dưỡng, có rất nhiều công dụng quý đối với sức khỏe.
Không những thế các bộ phận của cây ổi còn được dùng làm thuốc chữa bệnh.
1. Đặc điểm của cây ổi
Cây ổi còn gọi là ủi, phan thạch lựu, guajava. Tên khoa học Psidium guyjava L. ( P. pomiferum L. Psidium Pyriferum L.). Thuộc họ Sim Myriaceae.
Ổi là một cây nhỡ, cao chừng 3-5m, cành nhỏ thì vuông cạnh. Lá mọc đối có cuống ngắn, hình bầu dục, nhẵn hoặc hơi có lông ở mặt trên, mặt dưới có lông mịn, phiến nguyên, khi soi lên có thấy túi tinh dầu trong.
Hoa màu trắng, mọc đơn độc ở kẽ lá. Quả là một quả mọng có vỏ quả giữa dày, hình dáng thay đổi tùy theo loài, ở đầu quả có sẹo của đài tồn tại. Rất nhiều hạt, hình thận, không đều, màu hơi hung.
Cây ổi nguồn gốc miền nhiệt đới châu Mỹ, sau được phổ biến và trồng ở khắp miền nhiệt đới châu Á, châu Phi.
Đặc biệt ở nước ta, cây ổi mọc hoang tại nhiều vùng núi miền Bắc, nhưng phần nhiều người ta trồng để lấy quả ăn.
Ngoài ra, ổi còn cung cấp các bộ phận sau đây dùng làm thuốc: Búp non, lá non, quả, vỏ rễ và vỏ thân, nhưng hay dùng nhất là búp non và lá non. Dùng tươi hay phơi hoặc sấy khô.
Các bộ phận của cây ổi cho ta nhiều vị thuốc quý chữa bệnh.
Trong quả ổi có chứa pectin và vitamin C. Lượng vitamin thay đổi tùy theo bộ phận của quả và tùy theo loài, thường tập trung nhiều nhất ở vỏ ngoài sau đến phía ngoài của vỏ quả giữa.
Trong lá và búp non chứa 7-10% một loại tannin pyrogalic, acid psiditanic, chừng 3% nhựa và rất ít tinh dầu (0,36%).
Có tác giả thấy trong thân và lá một chất tritecpenic.
Trong hạt có 14% chất dầu đặc sánh, mùi thơm, 15% chất protein và 13% tinh bột.
2. Bài thuốc trị bệnh từ ổi
Theo Đông y, lá ổi vị đắng sáp, tính ấm, có công dụng tiêu thũng giải độc, thu sáp chỉ huyết; quả ổi vị ngọt hơi chua sáp, tính ấm, công dụng thu liễm, kiện vị cố tràng.
Các bộ phận của cây ổi thường được dùng để chữa đại tiện lỏng, lỵ mạn tính, viêm dạ dày ruột cấp và mạn tính, sang thương xuất huyết, đái tháo đường…
2.1. Ổi chữa đau bụng đi ngoài
Theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, quả ổi còn xanh thì chát có tính gây táo bón và có thể dùng chữa đi ngoài lỏng. Khi chín, quả ổi có tác dụng nhuận. Người ta ăn ổi chín hoặc chế thành mứt đóng hộp.
Lá non và búp ổi non là một vị thuốc chữa đau bụng đi ngoài, kinh nghiệm lâu đời trong nhân dân. Thường dùng dưới dạng thuốc sắc hay thuốc pha. Ngày dùng 15-20g búp non hay lá non, dùng riêng hay phối hợp với các vị khác như chè, gừng…
Vỏ rễ và vỏ thân cũng được dùng để chữa đi ngoài và rửa vết thương, vết loét. Uống trong người ta dùng với liều 15g sắc với 200ml nước, nấu cạn còn chừng 100ml.
Quả ổi – thực phẩm bổ dưỡng, vị thuốc chữa bệnh.
2.2. Chữa tiêu chảy cấp
Theo Lương y Đình Thuấn, búp ổi hoặc vỏ rộp ổi (vỏ thân cây ổi) 20g, búp vối 12g, búp hoặc nụ sim 12g, búp chè 12g, gừng tươi 12g, rốn chuối tiêu 20g, hạt cau già 12g. Sắc đặc uống.
Hoặc búp ổi 12g, vỏ rộp ổi 8g, gừng tươi 2g, tô mộc 8g, sắc với 200ml nước, cô còn 100ml. Trẻ 2-5 t.uổi mỗi lần uống 5-10ml, cách 2 giờ uống một lần. Người lớn mỗi lần uống 20-30ml, ngày 2-3 lần.
2.3. Tiêu chảy do hàn
Búp ổi sao 12g, gừng tươi 8g nướng cháy vỏ. Hai thứ sắc cùng 500ml nước, cô còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày.
Hoặc búp ổi 15g, trần bì 15g và hoắc hương 18g. Sắc uống.
2.4. Tiêu chảy do nhiệt
Vỏ rộp ổi 20g sao vàng, lá chè tươi 15g sao vàng, nụ sim 10g, trần bì 10g, củ sắn dây 10g sao vàng. Tất cả tán bột, người lớn mỗi lần uống 10g, t.rẻ e.m uống bằng nửa liều người lớn.
Hoặc vỏ rộp ổi sao vàng 20g, vỏ duối sao vàng 20g, vỏ quýt sao vàng 20g, bông mã đề sao vàng 20g. Sắc đặc uống nóng.
2.5. Tiêu chảy do công năng tỳ vị hư yếu
Lá hoặc búp ổi non 20g, gừng tươi nướng cháy 10g, ngải cứu khô 40g. Tất cả sắc cùng 3 bát nước, cô còn 1 bát, chia uống vài lần trong ngày.
2.6. Viêm dạ dày, ruột cấp và mạn tính
Lá ổi non sấy khô, tán bột, uống mỗi lần 6g, ngày 2 lần.
Hoặc lá ổi 1 nắm, gừng tươi 6-9g, muối ăn một ít. Tất cả vò nát, sao chín rồi sắc uống.
Hoặc quả ổi, xích địa lợi (thồm lồm) và quỷ châm thảo, mỗi thứ từ 9-15g. Sắc uống.
Búp ổi chữa tiêu chảy.
2.7. Chữa lỵ mạn tính
Quả ổi khô 2-3 quả, thái phiến, sắc uống.
Hoặc lá ổi tươi 30-60g sắc uống.
2.8. Chữa lỵ trực khuẩn cấp và mạn tính
Lá ổi 30g, phượng vĩ thảo 30g, cam thảo 3g. Tất cả sắc với 1.000ml nước còn 500ml, ngày uống 2 lần, mỗi lần 50ml.
2.9. Đái tháo đường
Quả ổi 250g, rửa sạch, thái miếng, ép lấy nước, chia uống 2 lần trong ngày.
Hoặc lá ổi khô 15-30g, sắc uống hàng ngày.
2.10. đau răng
Vỏ rễ cây ổi sắc với dấm chua, ngậm nhiều lần trong ngày.
2.11. Mụn nhọt mới lên
Lá ổi non và lá đào lượng vừa đủ, rửa sạch, giã nát rồi đắp lên vùng tổn thương.
Kiêng kỵ: Người bị táo bón hoặc tả, lỵ có trướng bụng không tiêu không nên dùng.
Cảnh giác với cơn đau bụng ở trẻ, vì có thể là nhiễm Omicron
Covid-19 và rối loạn tiêu hóa đều có thể biểu hiện với các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.
Đây là cách để phân biệt sự khác biệt giữa chúng, theo các chuyên gia, theo tạp chí Parents (Mỹ).
Biến thể Omiron đôi khi gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ.
Sau đây, các chuyên gia hướng dẫn cách phân biệt giữa rối loạn tiêu hóa và Covid-19.
Covid-19 và rối loạn tiêu hóa đều có thể biểu hiện với các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy. Ảnh SHUTTERSTOCK
Các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa
Theo Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ, các triệu chứng chính của viêm dạ dày bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy và đau đầu. Và quả thật, hầu hết các triệu chứng có thể rất giống với nhiễm Omicron.
Đó là lý do tại sao rất nhiều bậc cha mẹ không biết con mình bị viêm dạ dày hay Covid-19.
WHO công bố 5 sự thật về biến thể Covid-19 mới nhất XE
Các triệu chứng tiêu hóa của Covid-19
Có rất nhiều triệu chứng tiềm ẩn của Covid-19, như đau họng, sốt, nghẹt mũi, đau đầu và mệt mỏi.
Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí y khoa JAMA cho thấy hơn 1/3 trẻ nhiễm Covid-19 cũng gặp các triệu chứng về đường tiêu hóa, như tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa và đau bụng, tiến sĩ Jonathan Maynard, bác sĩ nhi khoa tại Bệnh viện Providence Mission ở Nam California (Mỹ), cho biết, theo Parents.
Hơn nữa, một số trẻ nhiễm Covid-19 chỉ có các triệu chứng tiêu hóa, tiến sĩ José Mayorga, bác sĩ Giám đốc Điều hành của Trung tâm Sức khỏe Gia đình UCI Health (Mỹ), cho biết thêm.
Ông Mayorga đã thấy điều này ở các bệnh nhân và chính con của mình. “Điều này đã xảy ra trong chính gia đình tôi, một b.é g.ái của tôi bị n.hiễm t.rùng đường hô hấp trên, nhưng bé còn lại bị bệnh dạ dày. Cả hai đều dương tính với Covid-19”, ông chia sẻ.
Một cách khác để phân biệt giữa Covid-19 và rối loạn tiêu hóa là Covid-19 thường gây sốt
MINH HỌA: SHUTTERSTOCK
Sự khác biệt giữa rối loạn tiêu hóa và Covid-19
Tiến sĩ Maynard nói, mặc dù có thể có một vài điểm tương đồng giữa các triệu chứng của Covid-19 và viêm dạ dày, nhưng các triệu chứng của Covid-19 thường đa dạng hơn.
Ở t.rẻ e.m, Covid-19 có thể dẫn đến các triệu chứng giống cúm như mệt mỏi và đau khớp, cùng với các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa, tiến sĩ Maynard giải thích, theo Parents.
Mặt khác, t.rẻ e.m bị bệnh tiêu hóa thường chỉ gặp các triệu chứng tiêu hóa, mặc dù cũng có thể xảy ra đau cơ, nhức đầu và sốt nhẹ.
Rối loạn tiêu hóa có thể gây chán ăn, trong khi Covid-19 có thể làm thay đổi vị giác.
Với Covid-19, trẻ có thể không chán ăn, nhưng có thể cảm thấy thức ăn “có vị buồn cười” hoặc nói rằng “con không thích thứ này”, tiến sĩ Bayo Curry-Winchell, bác sĩ Giám đốc Y tế của Bệnh viện Saint Mary (Mỹ), cho biết.
Một cách khác để phân biệt giữa Covid-19 và rối loạn tiêu hóa là Covid-19 thường gây sốt, tiến sĩ Molly OShea, bác sĩ nhi khoa, ở Bloomfield, Michigan (Mỹ), giải thích: “Nhiều loại virus dạ dày gây nôn mửa và tiêu chảy và một số ít gây sốt, nhưng Covid-19 có khả năng gây sốt hơn nhiều so với các loại virus khác”.
Rối loạn tiêu hóa hiếm khi có các triệu chứng về đường hô hấp. Tiến sĩ OShea cho biết, nếu trẻ bị nôn mửa hoặc tiêu chảy, nhưng cũng bị nghẹt mũi hoặc ho, có nhiều khả năng là Covid-19 hơn.
Nhưng cũng cần lưu ý rằng nếu trẻ bị viêm họng, cũng có thể đau họng và nôn mửa, tiến sĩ OShea nhắc.
Với Covid-19, tiêu chảy thường xuất hiện trước các triệu chứng hô hấp – vì vậy nếu trẻ bị tiêu chảy, hãy theo dõi trẻ để biết các dấu hiệu bệnh mới trong vài ngày tới.
Bạn nên làm gì giúp bé?
Vì có quá nhiều sự trùng hợp giữa các triệu chứng, thật khó để biết chắc trẻ nhiễm Covid-19 hay virus dạ dày. Tiến sĩ Maynard nói: “Cần phải làm xét nghiệm Covid-19”, theo Parents.
Tiến sĩ Mayorga nói thêm rằng, vì Covid-19 ở trẻ đôi khi chỉ có các triệu chứng tiêu hóa, nên tốt nhất cho trẻ làm xét nghiệm.
Cách điều trị các triệu chứng tiêu hóa ở t.rẻ e.m
Luôn theo dõi trẻ và đảm bảo trẻ luôn đủ nước. Tiến sĩ Mayorga nói: “Giữ nước là điều quan trọng nhất, đặc biệt là trẻ nhỏ. Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, có nhiều nguy cơ bị mất nước nhanh chóng”.
Tiến sĩ Maynard cho biết ngay cả những ngụm nước nhỏ cũng có ích khi trẻ nôn liên tục. Cũng có thể cho trẻ uống dung dịch oresol. Dấu hiệu cho thấy đủ nước là trẻ vẫn đi tiểu vài lần một ngày, theo Parents.
Các cách khác là nghỉ ngơi nhiều, ăn một lượng nhỏ thức ăn nhạt mềm khi bớt nôn và dùng thuốc giảm đau để giảm đau hay hạ sốt.
Nếu lo lắng trẻ bị mất nước do tiêu chảy nặng vài ngày, có m.áu trong phân hoặc sốt cao, hãy cho trẻ đi khám. Tiến sĩ OShea lưu ý thêm, nếu trẻ bị đau bụng dữ dội kéo dài hơn 2 giờ, đau đến gập người hoặc đau ở bụng dưới bên phải cũng cần phải gọi cho bác sĩ, theo Parents.
