Chỉ vì sự sơ suất nào đó, chúng ta có thể bị chấn thương, mà gãy xương là tai nạn rất hay gặp.
Sau một thời gian bó bột, nẹp đinh, người bệnh có thể ít nhiều mất những cảm giác vận động, vậy phải làm thế nào để cơ thể sớm có được sự vận động bình thường và tránh được sự biến dạng về hình dáng sau chấn thương.
Tỷ lệ liền xương nhờ vận động
Khi xương tay, chân bị gãy, có những trường hợp bị giập, như vậy không chỉ xương bị tổn thương mà các cơ, gân, dây chằng cũng bị tổn thương theo. Tuỳ theo từng mức độ thương tổn, bệnh nhân được bó bột hay phải mổ nẹp đinh trong xương và khâu lại phần mềm bị rách, giập.
Sau một thời gian bị cố định, người bệnh hầu như không có sự vận động ở chỗ bị tổn thương cho nên dễ bị mất cảm giác và có biểu hiện teo ở những nơi này.
Thậm chí có những trường hợp do đau đớn không chịu vận động đã dẫn đến loét do tỳ đè lâu ngày, thậm chí nhiễm khuẩn hô hấp, tắc mạch chi, giảm phản xạ đại tiểu tiện… Vì vậy, sau mổ, bó bột, người bệnh, kiên trì, chịu đau, phục hồi cử động khớp, tỷ lệ liền xương sẽ tăng nhờ vận động.
Dùng nạng tập đi khi xương chưa liền.
Vận động sau gãy xương
Cử động khớp: Khớp bất động lâu sẽ bị cứng do cơ co ngắn lại, bao khớp bị co rúm, bao hoạt động dịch tăng sản mỡ, sụn bị mỏng. Do vậy, cử động khớp là cách tốt để bơm cho dịch khớp ra vào, khớp được nuôi dưỡng và trở nên mềm mại, tốc độ cho một lần co duỗi là 45 giây, mỗi lần tập10 – 15 phút, ngày 4 – 6 lần. Có thể tập từ ngày thứ 3 sau mổ hoặc sau bó bột.
Tập duy trì sức cơ: Tập tăng sức căng của cơ (độ dài bó cơ không thay đổi, khớp không cử động), tập co cơ ( sao cho khớp cử động, co cơ ngắn lại). Khi khớp cử động còn đau nhiều thì tập căng cơ, khi khớp đỡ đau thì tập co cơ.
Tập đi: Dùng nạng gỗ tập đi khi xương chưa liền. Thanh ngang đầu trên nạng không được tỳ vào nách mà để tựa bên lồng ngực. Dáng đi thẳng, mắt nhìn thẳng ra phía trước, không cúi nhìn xuống chân. Hai vai phải ngang bằng không được lệch cao thấp.
Tập bước đi có 3 điểm tựa, không tỳ hoặc chỉ tỳ nhẹ tăng dần lên chân đau. Hai tay chống nạng ngay ngắn, hai mũi nạng và bàn chân lành tạo nên tam giác đế. Đưa 2 nạng ra trước 10 – 30cm một cách tăng dần, lấy thăng bằng trên đôi tay cầm, rồi bước chân lành ra trước, tiếp tục bước khác.
Giai đoạn tiếp theo, dùng gậy chống lúc xương đã gần liền. Phải tập cho quen chống gậy bên chân lành và khi bước chân lành ra trước thì sức nặng trên chân đau và gậy chống sẽ cùng chịu một lúc. Không nên dùng nạng kẹp nách vì như thế dáng đi sau này trông sẽ rất tàn phế.
Dùng nhiệt: Tác dụng của dùng nhiệt là giảm đau, đỡ khó chịu, có lợi ích khi tập cử động chủ động. Dùng túi chườm nước nóng chườm lên chỗ đau để luyện tập. Chú ý không được dùng nhiệt sóng ngắn cho toàn chi có đinh, nẹp vít vòng thép kim loại nóng lên có thể làm hỏng tổ chức, dễ gây viêm rò.
Sinh hoạt thông thường: Cần tập làm động tác trong sinh hoạt bằng lên xuống cầu thang, bậc thềm nhà, tập ngồi xổm đứng lên. Đối với tổn thương xương tay thì tập nắm, mở bàn tay (dùng hòn đá hình quả trứng để nắm), tập cầm bút, đũa, tránh không để tay bị cong, khoèo.
Khi nào không còn đau nữa, không bị hạn chế thì quá trình tập luyện này mới đạt kết quả tốt. Thời gian tập thường từ 6 tháng đến 2 năm tuỳ theo mức độ thương tổn.
Biện pháp xoa nắn: Nên xoa nắn thường xuyên ổ gãy xương liền khớp. Chỉ xoa nắn nhẹ nhàng bằng tay mà không được dùng các loại dầu cao, cồn, thuốc xoa bóp nào để xoa vào các khớp vì như vậy rất có thể làm cho xơ cứng khớp, vôi hoá cạnh khớp.
Khi bị chấn thương, để chóng lành, người bệnh cần kiên trì tập luyện, kết hợp các biện pháp tập luyện khác nhau để trở lại hình dáng ban đầu.
Chữa đau khớp theo kiểu ‘mách nước’, nguy cơ tàn phế
Mùa đông, nhiều người bị đau nhức xương khớp. Thay vì đến viện, họ lại tự ý dùng thuốc giảm đau và chữa theo cách truyền miệng có thể dẫn đến hệ quả khôn lường…
Đừng tự ý uống thuốc giảm đau và chữa bệnh theo kiểu “rỉ tai” nếu có biểu hiện đau nhức khớp
Bệnh trở nặng vào mùa đông
Bệnh xương khớp phổ biến trong cộng đồng khi thời tiết thay đổi cũng là lúc những người có bệnh lý về khớp phải chịu đựng những cơn đau nhức, ê buốt khó khăn trong di chuyển vận động và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ.
Thời tiết chuyển mùa từ thu sang đông từ đông sang xuân, nhiệt độ xuống thấp kèm sự ẩm ướt trong không khí khiến những người bị các bệnh về khớp thường cảm nhận rõ hơn khi bị cảm giác e buốt, tê cứng khó vận động tại khớp…điều này khiến bệnh nhân khổ sở trong sinh hoạt và lao động làm giảm chất lượng cuộc sống.
Trao đổi với phóng viên, PGS. TS Nguyễn Văn Hùng, Trưởng khoa cơ xương khớp, BV Bạch Mai cho rằng, có một số cơ chế mà người ta đưa ra giải thích cho các triệu chứng đau của bệnh nhân thường xuất hiện và mạnh lên khi trời trở lạnh.
Đầu tiên phải kể đến nguyên nhân mùa đông gia tăng các bệnh lý cơ xương khớp là do các tổn thương cấu trúc đặc biệt xương khớp ở màng dịch làm cho bề dày của khớp cũng như cấu trúc của màng bào dịch thay đổi. Khi nhiệt độ lạnh làm cho sự co giãn của các tổ chức như khớp, gân cơ, dây chằng thay đổi.
Một lý do khác, khi trời lạnh thì các dịch khớp có xu hướng quánh lại do đó tác dụng bôi trơn và làm hồi dịch khớp cũng giảm đi.
Ngoài ra, lý do nữa có vẻ rõ ràng hơn được PGS. TS Nguyễn Văn Hùng chỉ ra là do thay đổi áp suất trong không khí khi thời tiết thay đổi. Điều này làm cho các áp lực kìm nén lên các tổ chức trong cơ thể, đặc biệt các khớp bị viêm làm cho việc giãn nở của tổ chức này thay đổi.
Hiện, bên cạnh phương pháp dùng thuốc, bệnh nhân còn được điều trị kết hợp các phương pháp không dùng thuốc như chiếu đèn hồng ngoại, mát xa, hỗ trợ tư thế, tập vận động đi lại … cho kết quả khả quan.
Tuy nhiên các bác sĩ cũng cảnh báo đối với tất cả mọi người cần cẩn trọng với triệu chứng sưng, đau khớp bởi đằng sau các triệu chứng đó nhiều khả năng chính là những bệnh lý về khớp – nguyên nhân chủ yếu gây đau.
Việc giảm triệu chứng đau không giải quyết nguyên nhân tận gốc gây đau và những cơn đau sẽ quay lại bất cứ lúc nào, thậm chí tiến triển nặng hơn nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
PGS. Văn Hùng nhấn mạnh, chúng ta nên xác định nguyên nhân đằng sau các triệu chứng đau đó là gì, bệnh lý của người bệnh là gì và chúng ta phải điều trị triệu chứng theo nguyên nhân, chúng ta giải quyết triệu chứng đau mới chỉ giải quyết phần ngọn, phần gốc không giải quyết được. Do đó, mà các triệu chứng đau không bao giờ hết hoặc là nó sẽ xuất hiện trở lại.
“Cần phải có chẩn đoán chính xác và muốn như vậy thì người bệnh nên đến gặp các thầy thuốc chuyên khoa để được khám kỹ hơn về mặt lâm sàng cũng như làm các xét nghiệm. Từ đó có các chẩn đoán chắc chắn và có biện pháp điều trị phù hợp cho từng loại bệnh”, PGS. TS Văn Hùng nhấn mạnh.
Có thể dính khớp, biến dạng khớp, tàn phế nếu điều trị không đúng phác đồ
Trên thực tế, có nhiều bệnh nhân khi xuất hiện triệu chứng đau thì tìm đến các phương pháp được “mách nước’, “rỉ tai” thay vì tìm đến bệnh viện có chuyên khoa cơ xương khớp để được thăm khám và điều trị. Hệ quả là, bệnh không những không thuyên giảm mà còn nặng lên, khó chữa hơn rất nhiều.
Tại khoa Cơ xương khớp, BV Bạch Mai đã ghi nhận nhiều trường hợp như thế. Điển hình là nữ bệnh nhân sưng đau nhiều khớp, các khớp nhỏ và đối xứng cả hai bên. Bệnh nhân M. này bị bệnh cách đây 2 năm. Khi bị bệnh, bà M. đi khám và đi chữa bệnh ở nhiều nơi. Có nơi chẩn đoán viêm khớp dạng thấp nhưng có nơi lại chẩn đoán thoái hoá khớp. Tuy nhiên bệnh nhân không được điều trị bài bản theo đúng phác đồ.
TS. BS Trần Thị Tô Châu, Phó trưởng khoa Cơ xương khớp, BV Bạch Mai cho biết, lần này bệnh nhân đến khoa trong tình trạng sưng đau nhiều ở các khớp, có dấu hiệu cứng khớp buổi sáng đồng thời bệnh nhân đau nhiều về nửa đêm và về sáng.
Do không được chữa bệnh một cách bài bản, lại thường theo phương thức “rỉ tai”, nên theo TS. BS Trần Thị Tô Châu “bệnh nhân chưa được điều trị thuốc cơ bản”.
“Do đó, với những trường hợp như bệnh nhân này, sẽ phải điều trị lâu dài, kiên trì theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc”, TS. BS Tô Châu nhấn mạnh.
Trong khi đó, cũng mắc bệnh viêm khớp dạng thấp nhưng bệnh nhân nam (55 t.uổi, ở Hoà Bình) thì ngay khi có triệu chứng đau nhức xương khớp đã nhanh chóng đi khám và điều trị. Sức khoẻ của bệnh nhân nhanh chóng được phục hồi tốt. đến giờ đã không còn những cơn đau khớp h.ành h.ạ nữa.
Ông H. cho biết đau mạnh nhất ở các khuỷu tay, khuỷu chân sưng tấy và không thể đi được, không giơ được tay. Thời điểm đau thường gần sáng. Rất may, sau khi đến viện tình trạng này đã không còn.
TS. BS Trần Thị Tô Châu nhấn mạnh, trường hợp bệnh nhân H., nếu không được điều trị theo đúng phác đồ thì có thể diễn biến dính khớp, biến dạng khớp gây nên tàn phế.
Chính vì thế, với những trường hợp như bệnh nhân này thì cần được chẩn đoán sớm.
Ngoài ra, các bác sĩ chuyên khoa cũng khuyến cáo, để bảo đảm cho xương khớp khoẻ mạnh khi thời tiết chuyển mùa cũng như hạn chế những cơn đau đối với người có bệnh lý về xương khớp cần thực hiện một số biện pháp phòng tránh sau: giữ ấm cơ thể nhất là các khớp dễ bị thoái hoá như khớp gối, cổ chân, bàn tay, cổ tay.
Người bệnh cần sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc giảm đau và điều trị theo kinh nghiệm dân gian truyền miệng.
Ngoài ra, người bệnh cũng cần tránh xa một số thực phẩm tác động tới bệnh xương khớp vì những thực phẩm này sẽ sinh ra các chất làm tăng gánh nặng cho khớp gồm các chất kích thích, thịt đỏ, đồ đông lạnh, phủ tạng động vật, đồ ăn nhanh, đồ ăn có tính nóng, quá chua hay quá mặn.
Bên cạnh đó nhiều người khi mắc các bệnh xương khớp cũng thường sợ đau khiến cho các khớp càng trở nên tê cứng, tuy nhiên bản chất khi bị khớp người bệnh càng nên vận động thường xuyên nhưng nhẹ nhàng để khí huyết lưu thông một mặt làm các sụn có điều kiện hấp thu dưỡng chất và tăng tiết dịch, bôi trơn các khớp.
Đáng lưu ý, các chuyên gia cũng nhấn mạnh, để phòng ngừa các bệnh xương khớp cần từ bỏ thói quen ngồi quá lâu tại một vị trí, tăng cường vận động với cường độ hợp lý vừa giúp tinh thần thoải mái vừa giúp ngăn ngừa thoái hoá khớp cổ, vai, cột sống…
