Sáng sớm, thấy chồng dậy nhưng lâu không quay lại giường, người vợ đi tìm và phát hiện chồng nằm trước cửa nhà vệ sinh, không nói được, ý thức chậm.
Bệnh nhân được chăm sóc điều trị tại bệnh viện (Ảnh: BVCC).
Tại Trung tâm Đột quỵ Phú Thọ, bệnh nhân T. (67 t.uổi, trú tại Tam Nông, Phú Thọ) được chẩn đoán nhồi m.áu não (đột quỵ tắc mạch não) trên nền tăng huyết áp. Bệnh nhân đã xuất hiện tình trạng liệt nửa người bên phải, liệt mặt phải.
Được sự đồng ý của gia đình, các bác sĩ đã lập tức sử dụng phương pháp tiêu huyết khối cho bệnh nhân. Hiện tại, tình trạng bệnh nhân đã cải thiện và tiếp tục điều trị, theo dõi tại khu vực cấp cứu.
Trong những ngày thời tiết khắc nghiệt gần đây, Trung tâm Đột Quỵ – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ tiếp nhận trung bình 10 – 15 bệnh nhân liên quan đến đột quỵ.
Bác sĩ CKI Bùi Thị Thu Hà, Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ cho biết: Đột quỵ (còn gọi là tai biến mạch m.áu não) xảy ra khi dòng m.áu cung cấp cho một phần của não, nuôi các cơ quan đặc biệt là não, đột nhiên bị chặn lại hoặc khi có một mạch m.áu trong não bộ bị vỡ, khiến m.áu tràn ra ngoài đè ép vào các tế bào não.
Khi các thành phần mỡ m.áu như cholesterol, LDL bị rối loạn sẽ lắng đọng trên thành mạch và thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa. Những mảng xơ vữa này làm lòng mạch hẹp dần và tắc nghẽn, ngăn cản dòng m.áu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả não bộ, gây ra biến chứng đột quỵ não cực kỳ nguy hiểm.
Nhiệt độ thay đổi đột ngột đòi hỏi hệ thống mạch m.áu sẽ phải có các phản xạ để thích nghi với sự thay đổi đó. Khi mạch m.áu co lại, tuyến thượng thận sẽ tăng tiết catecholamine trong m.áu dẫn đến co mạch ngoại vi. Bên cạnh đó, đường trong gan sẽ được huy động tăng cường để tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động.
Với người đã có biến chứng xơ vữa động mạch, mạch m.áu kém đàn hồi, xơ cứng, m.áu tăng độ quánh do tăng cholesterol, lòng mạch bị thu hẹp, các cục m.áu đông hình thành khiến lưu lượng m.áu qua não giảm đến 20%. Khi gặp thay đổi đột ngột từ bên ngoài, những động mạch đưa m.áu lên não bị tắc nghẽn, sức cản ngoại vi tăng cao gây đứt, vỡ mạch m.áu não sẽ dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ và nguy cơ t.ử v.ong cao.
Việc phòng ngừa cơn đột quỵ cần được quan tâm đúng mức, nhất là khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Các bác sĩ khuyên những người có nguy cơ đột quỵ cao:
– Không nên tắm ngay sau khi vừa ở ngoài trời nắng gắt hoặc vận động thể lực đổ mồ hôi nhiều.
– Vào mùa đông, nên ngủ trong phòng kín gió, đủ ấm.
– Buổi sáng thức dậy không nên ra khỏi chăn và xuống giường quá đột ngột, cần có vài động tác thể dục để cơ thể thích ứng với điều kiện bên ngoài.
– Không nên uống rượu nhiều khi trời lạnh. Chất cồn lưu lại trong m.áu lâu do khả năng bài tiết qua đường mồ hôi giảm, dẫn tới tăng huyết áp. Khi đó, chỉ cần xuất huyết nhẹ là đủ dẫn tới tai biến.
– Bên cạnh đó, để phòng ngừa cơn đột quỵ, người bệnh có thể sử dụng các hoạt chất sinh học từ thiên nhiên để cải thiện chức năng của hệ thống mạch m.áu, làm tăng khả năng thích ứng của hệ thống mạch m.áu khi thời tiết thay đổi đột ngột.
Cứu cụ bà bị nhồi m.áu não
Cụ bà 79 t.uổi, hôn mê, liệt nửa người trái, chẩn đoán đột quỵ não, được Bệnh viện Lão khoa Trung ương điều trị.
Gia đình cho biết bệnh nhân còn tỉnh táo và bình thường vào 9h30 ngày 16/7, tới 9h50 bà lơ mơ, không đáp ứng khi gọi hỏi và bị liệt. Bà được xe cấp cứu 115 đưa vào Bệnh viện Lão khoa Trung ương trưa cùng ngày.
Bác sĩ chẩn đoán bà đột quỵ nhồi m.áu não, tắc động mạch não giữa bên phải, hẹp mạch cảnh ngoài sọ hai bên, không bị xuất huyết, chưa bị tổn thương sọ não, kịp thời đến bệnh viện trong giờ vàng. Bà được sử dụng thuốc tiêu sợi huyết để điều trị.
Một giờ sau khi điều trị, ý thức của bệnh nhân cải thiện, mạch, huyết áp ổn định. Một ngày sau điều trị, bà tỉnh táo, song vẫn liệt nửa người. Sau can thiệp ba ngày, bà tỉnh táo hơn, các dấu hiệu sinh tồn dần ổn định, bắt đầu được tập phục hồi chức năng. Ngày 28/8, bà không còn liệt, cơ lực phục hồi tốt, có thể đi lại không cần trợ giúp, tự ăn uống, được cho điều trị ngoại trú và tiếp tục tập phục hồi chức năng ở nhà.
Bác sĩ khám cho cụ bà sau can thiệp do nhồi m.áu não. Ảnh: Bệnh viện cung cấp.
Đột quỵ não là nguyên nhân gây t.ử v.ong thứ 3 sau bệnh lý tim mạch, ung thư, và thường xuyên gây tàn phế cho người bệnh. Đột quỵ não được chia thành hai thể gồm nhồi m.áu não, tỷ lệ 80-85%, và xuất huyết não, chiếm khoảng 15-20%. Việc người bệnh được điều trị nhồi m.áu não kịp thời sẽ giúp giảm thiểu gánh nặng cho chính người bệnh và gia đình.
Để điều trị đột quỵ, tiêu sợi huyết là một trong những phương pháp điều trị đặc biệt hiệu quả. Bác sĩ Trần Quang Thắng, Trưởng khoa Cấp cứu và Đột quỵ, cho biết phương pháp chỉ định cho người bệnh nhồi m.áu não cấp đến sớm trong vòng 4-5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng đột quỵ. Thuốc tiêu sợi huyết được tiêm vào tĩnh mạch để làm tan cục m.áu đông gây tắc mạch m.áu, giúp người bệnh nhồi m.áu não cấp không phải phẫu thuật hoặc bị can thiệp xâm lấn, từ đó hồi phục nhanh, giảm di chứng thần kinh. Phương pháp còn giúp giảm thiểu tỷ lệ t.ử v.ong và phục hồi chức năng tốt nhất cho người bệnh.
Tuy nhiên, việc điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết trên nhóm bệnh nhân cao t.uổi gặp khó khăn như khó xác định thời gian khởi phát, đưa đến viện thường chậm trễ, các bệnh lý nền cũng như các thuốc sử dụng hàng ngày làm cho bệnh nhân bị chống chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết hoặc làm tăng nguy cơ biến chứng của thuốc…
Bác sĩ khuyến cáo gia đình cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu đột quỵ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Người nhà không nên tin tưởng các phương pháp truyền miệng hoặc sơ cứu cho bệnh nhân trước, làm chậm trễ thời gian tới bệnh viện, ảnh hưởng tới tính mạng bệnh nhân.
