Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng các tế bào B tiến hóa sau khi tiêm vaccine COVID-19 giúp cải thiện khả năng bảo vệ chống lại SARS-CoV-2 theo thời gian.
Hiểu rõ hơn về cách hệ thống miễn dịch phản ứng với tiêm chủng COVID-19 có thể dẫn đến các chiến lược tiêm chủng hiệu quả hơn và lâu dài hơn.
Vaccine là cách tốt nhất để chống lại COVID-19
Vaccine COVID-19 tạo ra một lớp bảo vệ mạnh mẽ chống lại SARS-CoV-2. Vaccine kích hoạt hệ thống phòng chống bệnh tật của cơ thể – hệ miễn dịch. Phản ứng bắt đầu bằng cách tham gia vào 2 loại tế bào miễn dịch:
Tế bào B – sản xuất kháng thể chống lại virus. Tế bào T – t.iêu d.iệt các tế bào bị nhiễm bệnh.
Sau tiêm vaccine 6 tháng, các kháng thể có thể ít hơn về số lượng, nhưng chúng có chất lượng tốt hơn.
Sau phản ứng ban đầu này, nồng độ kháng thể trong m.áu bắt đầu giảm. Nhưng một số tế bào B và T vẫn tồn tại để giữ “bộ nhớ” về virus và chống lại các bệnh n.hiễm t.rùng trong tương lai.
Để tối ưu hóa vaccine COVID-19 trong tương lai và dự đoán khi nào cần tiêm vaccine tăng cường, các nhà khoa học đã và đang nghiên cứu để hiểu rõ hơn về các tế bào bộ nhớ này.
Trong nghiên cứu trước đó, một nhóm nghiên cứu do Tiến sĩ Ali Ellebedy tại Đại học Washington dẫn đầu đã chỉ ra rằng, các tế bào B đã được kích hoạt có thể tồn tại trong nhiều tháng sau khi tiêm chủng COVID-19 ở các vùng hạch bạch huyết (trung tâm mầm bệnh). Trung tâm này là những khu vực mà tế bào B có thể tiến hóa để tạo ra các kháng thể hiệu quả hơn. Các tế bào B của bộ nhớ lâu dài xuất hiện từ quá trình này. Một số tế bào B sản xuất kháng thể tồn tại lâu dài cũng có thể di chuyển vào tủy xương.
Hướng đến các chiến lược tiêm chủng hiệu quả và lâu dài hơn
Trong nghiên cứu mới của mình, các nhà khoa học bắt đầu theo dõi sự tiến hóa của các tế bào B chống lại protein đột biến SARS-CoV-2 sau khi tiêm vaccine COVID-19. Protein đột biến đã được sử dụng để phát triển vaccine COVID-19 vì nó cho phép virus bám vào và lây nhiễm các tế bào của cơ thể.
Nhóm nghiên cứu đã phân tích các tế bào B và kháng thể từ những người khỏe mạnh được tiêm 2 liều vaccine Pfizer-BioNTech (13 người trong số họ đã từng bị nhiễm SARS-CoV-2). Các nhà nghiên cứu đã thu thập các mẫu m.áu cả trước và trong 6 tháng sau khi những người tham gia nghiên cứu được tiêm chủng. Họ cũng thu thập các mẫu tủy xương và hạch bạch huyết từ một nhóm nhỏ những người tham gia.
Vào thời điểm 6 tháng sau khi tiêm chủng, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy cả kháng thể và tế bào B bộ nhớ chống lại protein đột biến SARS-CoV-2 ở tất cả những người tham gia. 9 trong số 11 mẫu tủy xương cũng có các tế bào B đặc hiệu với protein tăng đột biến.
Trẻ từ 5 – 11 t.uổi được tiêm vaccine COVID-19 sẽ giảm tỷ lệ nhập viện và bệnh nặng
Bổ sung vi chất có thể giúp tối đa hoá hiệu quả của vaccine COVID-19
T.rẻ e.m nên ăn gì trước và sau khi tiêm vaccine COVID-19?
Để theo dõi sự phát triển của các tế bào B, nhóm nghiên cứu đã so sánh các tế bào B từ các mẫu m.áu, hạch bạch huyết và tủy xương. Họ có thể theo dõi sự tiến hóa của 1.540 dòng tế bào B.
Các tế bào B trong m.áu đạt đỉnh điểm 1 tuần sau liều vaccine thứ 2 và sau đó nhanh chóng biến mất. Ngược lại, các tế bào B trong các hạch bạch huyết vẫn tồn tại trong 6 tháng, trong thời gian đó chúng thay đổi đáng kể.
Các kháng thể được tạo ra bởi các tế bào này trở nên tốt hơn trong việc liên kết và vô hiệu hóa virus. Các tế bào B trong các mẫu tủy xương được lấy 6 tháng sau liều vaccine thứ 2 cũng được cải thiện tương tự, cho thấy rằng chúng có nguồn gốc từ tế bào B của hạch bạch huyết.
Nghiên cứu không xem xét liệu các tế bào B hoặc kháng thể có nhận ra các biến thể virus khác nhau hay không. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng các trung tâm mầm có thể tiến hóa các tế bào B để chống lại một loạt các biến thể.
Tiến sĩ Ellebedy giải thích: “Khi xem xét các kháng thể, số lượng không phải là mối quan tâm duy nhất. Các kháng thể ở thời điểm 6 tháng có thể ít hơn về số lượng, nhưng chúng có chất lượng tốt hơn nhiều và quá trình tinh chỉnh phản ứng kháng thể tự diễn ra. Sau khi tiêm, có thể cánh tay của bạn bị đau trong 1 ngày, nhưng 6 tháng sau, các trung tâm mầm bệnh của bạn vẫn hoạt động và các kháng thể vẫn hoạt động ngày càng tốt hơn”.
Kết quả của nghiên cứu đã được đăng tải trên Tạp chí Nature.
Ai nên tiêm mũi 4 vaccine COVID-19?
Hội đồng tư vấn sử dụng vaccine của Bộ Y tế thống nhất tiêm mũi nhắc lại lần 2 (mũi 4) cho một số trường hợp cách mũi 3 ít nhất 4 tháng.
Những trường hợp thuộc diện được tiêm mũi 4 là người từ 50 t.uổi trở lên, người từ 18 t.uổi có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng, người từ 18 t.uổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao phơi nhiễm COVID-19 (cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu, công nhân các khu công nghiệp). Ngoài ra, người đã tiêm mũi 3 nếu mắc COVID-19 thì 3 tháng sau khi khỏi bệnh mới tiêm mũi 4.
Vaccine được chọn tiêm gồm vaccine mRNA (Pfizer hoặc Moderna) và vaccine AstraZeneca hoặc các vaccine cùng loại với mũi 3.
Bộ Y tế giao Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương có trách nhiệm rà soát, cập nhật thông tin về mũi 4 và xây dựng kế hoạch tiêm mũi 4 vaccine COVID-19.
Tiêm vaccine COVID-19 cho người dân. (Ảnh: Chinhphu.vn)
Tính đến chiều 29/4, cả nước tiêm được 214.532.764 liều vaccine COVID-19. Trong đó, số liều tiêm cho người từ 18 t.uổi trở lên là 195.799.620 liều (Mũi 1: 71.456.157 liều; Mũi 2: 68.634.352 liều; Mũi 3: 1.505.910 liều; Mũi bổ sung: 15.303.828 liều và mũi nhắc lại là 38.899.373 liều).
Số liều tiêm cho trẻ từ 12-17 t.uổi là 17.367.037 liều (Mũi 1: 8.903.471 liều; Mũi 2: 8.463.566 liều).
Số liều tiêm cho trẻ từ 5-11 t.uổi là 1.366.107 liều (mũi 1).
Bộ Y tế xác định, vaccine COVID-19 là vũ khí chiến lược, là “lá chắn” quan trọng nhất trong phòng, chống dịch, là nền tảng để thích ứng an toàn, hiệu quả. Vì vậy, các địa phương phải đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng vaccine COVID-19 mũi 3, tiêm cho lứa t.uổi từ 12-17, đồng thời rà soát, nghiên cứu tiêm mũi 4 cho một số đối tượng.
Tại buổi Họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 4/2022, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Việt Nam là 1 trong 6 nước đứng ở top đầu tốc độ phủ vaccine. Bộ Y tế đang giao cho Hội đồng vaccine họp để chuẩn bị hướng dẫn để tiêm mũi 4 cho các đối tượng từ 18 t.uổi trở lên, đồng thời đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine cho t.rẻ e.m từ 5-11 t.uổi.
