Thời gian gần đây, khoa Hồi sức tim mạch, Bệnh viện TWQĐ 108 liên tục tiếp nhận những trường hợp cấp cứu thuyên tắc động mạch phổi cấp với nhiều bệnh cảnh khác nhau.
Nhiều người có thể liên quan đến COVID-19.
Thuyên tắc động mạch phổi là gì?
Thuyên tắc động mạch phổi là hiện tượng tắc ít nhất một động mạch phổi hoặc nhánh động mạch phổi, thường do cục m.áu đông (còn gọi là huyết khối) từ tĩnh mạch chi dưới di chuyển lên.
Thông thường cơ chế đông m.áu hình thành huyết khối mang tính chất bảo vệ, giúp cơ thể chúng ta liền vết thương, cầm m.áu khi c.hảy m.áu… Sau khi hoàn thành vai trò này, cơ thể có thể tự ly giải những huyết khối nhỏ một cách liên tục trong hệ thống tuần hoàn.
Tuy nhiên ở một số bệnh nhân t.uổi cao, phải nằm lâu một chỗ, bệnh nhân rối loạn đông m.áu di truyền, phụ nữ có thai, người mắc bệnh ung thư hoặc gần đây là những bệnh nhân mắc COVID-19… đều có nguy cơ đông m.áu.
Những cục m.áu đông di chuyển, khi đến vị trí các động mạch phổi thì bị tắc lại làm người bệnh suy hô hấp cấp, sốc do tắc nghẽn luồng chảy của dòng m.áu từ tim phải sang tim trái. Người bệnh nhanh chóng đột tử nếu không được cấp cứu kịp thời.
Gia tăng bệnh thuyên tắc động mạch phổi do COVID-19
ThS. BS. Lưu Quang Minh – Khoa Hồi sức tim mạch – Bệnh viện TWQĐ 108 cho biết: Trước dịch COVID-19, mỗi tháng Khoa Hồi sức tim mạch Bệnh viện TWQĐ 108 chỉ tiếp nhận khoảng 1-2 trường hợp bệnh nhân mắc thuyên tắc động mạch phổi, nhưng gần đây, tình trạng này gia tăng ở mức báo động, lên tới 4-5 bệnh nhân mỗi tháng.
Thực tế lâm sàng cho thấy tình trạng này gặp ở những bệnh nhân mắc COVID-19. Thậm chí bệnh nhân vẫn có nguy cơ hình thành cục m.áu đông, gây thuyên tắc động mạnh phổi sau nhiễm COVID-19 đến 6 tháng, ThS. BS. Lưu Quang Minh cho hay.
Bệnh nhân sốc tim do thuyên tắc động mạch phổi cấp
Trường hợp bệnh nhân 92 t.uổi, bị nhiễm COVID-19 tuần đầu tiên bị ngã gãy cổ xương đùi. Bệnh nhân đang được phẫu thuật thay khớp háng thì đột ngột tụt huyết áp, nhịp tim chậm dần… cũng do thuyên tắc động mạch phổi. Bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị kịp thời nên tiến triển tốt và có thể tự sinh hoạt bình thường.
Trường hợp khác là bệnh nhân TLN 98 t.uổi (trường hợp rất hy hữu vì cao t.uổi nhất thế giới được ghi nhận mắc bệnh này được cấp cứu thành công). Bệnh nhân có bệnh nền tăng huyết áp, đái tháo đường type 2. Trước đó, bệnh nhân đã được tiêm vaccine phòng COVID-19. Một ngày, bệnh nhân đột ngột khó thở, huyết áp tụt sâu 60/30 mmHg. Khi cấp cứu, bệnh nhân được chẩn đoán sốc tim do thuyên tắc động mạch phổi hai bên và được tiêu sợi huyết cấp cứu.
Cứu sống bệnh nhân tắc động mạch phổi nguy kịch bằng thuốc tiêu sợi huyết
Tá hoả vì ho ra 500ml m.áu, người đàn ông vỡ phình động mạch phổi nguy kịch
Tắc động mạch phổi – sát thủ ẩn mình
Theo TS. Đặng Việt Đức – PT Chủ nhiệm khoa Hồi sức Tim mạch – Bệnh viện TWQĐ 108: “Thuyên tắc động mạch phổi cấp là một bệnh khá thường gặp, là nguyên nhân đứng thứ 2 gây đột tử do tim. 80% bệnh nhân t.ử v.ong trong bệnh viện mà không xác định được nguyên nhân. Chỉ khi giải phẫu t.hi t.hể mới được xác định do thuyên tắc động mạch phổi.
TS. Đặng Việt Đức nhấn mạnh: “Khả năng chẩn đoán và điều trị thuyên tắc động mạch phổi phụ thuộc vào trang thiết bị, kinh nghiệm của từng cơ sở y tế. Khi thuyên tắc động mạch phổi cấp mức độ nặng, nguy cơ t.ử v.ong có thể lên tới 60% với diễn biến thường rất nhanh trong 1 đến 2 giờ đầu. Do vậy, chúng ta phải luôn nghĩ tới nó thì mới kịp đưa ra chiến lược chẩn đoán và điều trị cho người bệnh”.
Bệnh nhân 98 t.uổi sau điều trị đã hồi phục, tình trạng bệnh nhân tiến triển tốt và có thể xuất viện.
Có thể nói, căn bệnh này không phải hiếm gặp nhưng lại ít người biết đến. Không chỉ người già yếu nằm lâu bất động hay các bệnh nhân đột quỵ não, bệnh nhân phẫu thuật mà cả người trẻ cũng có nguy cơ mắc bệnh. Đặc biệt là phụ nữ trong độ t.uổi sinh đẻ có thể liên quan đến vấn đề thai nghén, hoặc các bệnh nhân có sẵn bệnh lý huyết khối tĩnh mạch chi dưới. Dù chưa đủ bằng chứng về mối liên quan giữa COVID-19 và tình trạng gia tăng đông m.áu, huyết khối, nhưng thời gian gần đây, bệnh viện đã ghi nhận gia tăng số ca bệnh, ngay ở người trẻ t.uổi cũng có thể gặp.
Bệnh có nhiều biểu hiện mức độ khác nhau. Với mức độ nặng có thể g.ây s.ốc, tụt huyết áp, suy hô hấp. Biểu hiện nhẹ xuất hiện khó thở mức độ vừa, không gây hiện tượng sốc. Thậm chí có những bệnh nhân âm thầm không có biểu hiện, mạn tính lâu ngày không phát hiện ra. Chính vì vậy để phòng tránh bệnh, người dân nên thường xuyên đi kiểm tra sức khỏe để tránh những hậu quả khó lường. Hoặc khi có biểu hiện, dù chỉ là nhẹ cũng nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Hội chứng mạch vành hậu COVID-19 có nguy hiểm?
Hậu COVID-19 khiến không ít người phải đối mặt với các vấn đề về tim mạch ở mức độ từ nhẹ đến nặng.
Trong đó, hội chứng mạch vành hậu COVID là tình trạng được giới y học nói riêng và toàn thế giới nói chung quan tâm.
Theo BS Nguyễn Thị Lự, chuyên khoa Tim mạch (Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC), hội chứng động mạch vành là thuật ngữ y học dùng để chỉ tình trạng m.áu đổ về tim giảm đột ngột do nguyên nhân mạch vành gây ra các cơn đau thắt ngực dù là đang nghỉ ngơi hay vận động. Thời gian gần đây, các trường hợp bệnh nhân bị hội chứng động mạch vành tăng cao do ảnh hưởng hậu COVID-19.
Hội chứng mạch vành có thể được cải thiện hiệu quả nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. (Ảnh minh họa)
Trường hợp nhiều động mạch vận chuyển m.áu về tim bị ảnh hưởng khiến quá trình lưu thông bị trì trệ, nhiều vùng cơ tim bị thiếu m.áu sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó mà các bệnh nhân F0 sau khi điều trị khỏi COVID thì nên khám sức khoẻ trong đó có kiểm tra về bệnh lý tim mạch, bệnh mạch vành nhất là ở các bệnh nhân có biểu hiện đau ngực, khó thở, hồi hộp trống ngực…
BS Nguyễn Thị Lự lưu ý, nếu bạn có các biểu hiện dưới đây thì nguy cơ cao bị hội chứng mạch vành hậu COVID-19 và cần đến cơ sở y tế để kiểm tra sức khoẻ.
– Đau thắt hoặc cảm giác tức tối ở lồng ngực theo từng cơn hay kéo dài liên tục, giống như đang bị bóp nghẹt.
– Cơn đau lan rộng sang các vùng khác như bả vai, cánh tay, hông sườn, quai hàm,…
– Đi kèm với các cơn đau tức ngực là cảm giảm hụt hơi, khó thở, nhịp thở dồn dập.
– Thường xuyên xuất hiện tình trạng đ.ánh trống lồng ngực, hồi hộp, lo lắng, trầm cảm.
– Xảy ra một số vấn đề liên quan đến trí nhớ, thiếu tập trung, khó ngủ, chóng mặt.
– Một số trường hợp còn có biểu hiện mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đau bụng, choáng váng, vã mồ hôi nhiều hoặc đau nhức các khớp.
Hội chứng mạch vành có thể được cải thiện hiệu quả nếu phát hiện sớm và can thiệp đúng cách. Để chẩn đoán chính xác hội chứng mạch vành, bác sĩ sẽ dựa trên các triệu chứng lâm sàng và một số kết quả kiểm tra chuyên sâu, từ đó đưa ra định hướng điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
Bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhằm giảm triệu chứng, hỗ trợ quá trình lưu thông của m.áu theo động mạch về tim. Một số trường hợp cần can thiệp ngoại khoa như đặt ống stent sẽ được bác sĩ chỉ định nếu thấy cần thiết khi bệnh nhân sử dụng thuốc không hiệu quả.
Bên cạnh đó thì các ca bị hội chứng mạch vành hậu COVID-19 cần chú ý đến những vấn đề sau để rút ngắn thời gian điều trị:
– Từ bỏ các thói quen gây hại cho sức khỏe nhất là tim mạch như hút t.huốc l.á, thường xuyên sử dụng thức uống có cồn, bia, rượu, cà phê, nước ngọt, ăn đồ chiên, rán, thức khuya,…
– Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, hạn chế thực phẩm giàu Cholesterol và chất béo bão hòa, tăng cường các loại rau, củ, quả, trái cây, ngũ cốc, thịt nạc, sữa ít béo,… trong khẩu phần hàng ngày.
– Vận động thường xuyên với các bài tập phù hợp thể trạng cơ thể để giúp quá trình lưu thông của m.áu dễ dàng. Tập yoga, đi bộ, đạp xe, bơi lội,… đều đặn mỗi ngày sẽ giúp cơ thể khoẻ mạnh, tăng cường khả năng làm việc và tuần hoàn m.áu.
– Kiểm soát hàm lượng Cholesterol, huyết áp và cân nặng sẽ giúp nhanh chóng cải thiện các vấn đề liên quan tim mạch.
– Tránh xa các căng thẳng, áp lực dù là trong bất kỳ lĩnh vực nào, hạn chế thời gian làm việc, học tập và sử dụng các thiết bị điện tử để cơ thể có thời gian nghỉ ngơi và giúp tim khỏe mạnh.
